Áp dụng các phương pháp dạy học tích cực đã và đang trở thành xu thế tất yếu nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy với mọi cấp học, môn học. Cấp Trung học cơ sở là giai đoạn hình thành nền tảng kiến thức ngôn ngữ, nên việc lựa chọn phương pháp dạy học tích cực môn tiếng Anh THCS rất cần thiết để tạo hứng thú học tập và phát triển năng lực giao tiếp cho học sinh. Hãy cùng Liên Việt tìm hiểu về một số phương pháp dạy học tích cực phổ biến trong giảng dạy tiếng Anh THCS, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học môn học này nhé!
Thực trạng phương pháp dạy học tích cực môn Tiếng Anh THCS
Phương pháp dạy học tích cực là cách tiếp cận trong giáo dục khuyến khích học sinh chủ động tiếp nhận kiến thức trong quá trình học thay vì chỉ tiếp thu kiến thức một chiều từ giáo viên. Trong môn Tiếng Anh ở bậc THCS, phương pháp này tập trung vào thực hành, giao tiếp, hợp tác và tư duy phản biện.
Phương pháp dạy học tích cực môn tiếng Anh THCS giúp học sinh phát triển toàn diện 4 kỹ năng (nghe, nói, đọc, viết), nâng cao động lực, sự tự tin khi học và sử dụng tiếng Anh và rèn luyện nhiều khả năng mềm. Dù được khuyến khích trong chương trình giáo dục phổ thông mới, việc triển khai dạy học tích cực ở nhiều trường THCS hiện vẫn còn hạn chế.
Tại các trường THCS hiện nay, việc triển khai dạy học tích cực tiếng Anh đang dần được chú trọng nhưng vẫn còn nhiều rào cản thực tế. Chia sẻ từ nhiều giáo viên cho thấy, các buổi học tích cực vẫn mang tính hình thức, phụ thuộc nhiều vào giáo án sách giáo khoa, chưa thực sự linh hoạt với từng đối tượng học sinh. Cụ thể:
- Nhiều giáo viên vẫn tập trung vào ngữ pháp và bài tập đọc-viết, trong khi kỹ năng nghe-nói chưa được chú trọng đúng mức.
- Kết quả khảo sát cho thấy đại đa số học sinh nhận thức kém về chuẩn đầu ra tiếng Anh và thiếu tự tin khi giao tiếp.
- Cơ sở vật chất và giáo viên được đào tạo bài bản về các phương pháp dạy học tích cực môn tiếng Anh THCS chưa đồng đều, đặc biệt là tại các trường xa trung tâm thành phố, tỉnh thành, vùng sâu vùng xa.
>> Xem thêm:
- Hướng dẫn xây dựng kế hoạch bài dạy STEM hiệu quả
- Tham luận chuyển đổi số trong giáo dục tiểu học – Lợi ích, các mô hình hiệu quả
Các phương pháp dạy học tích cực phổ biến trong môn Tiếng Anh THCS
Việc triển khai dạy học ứng dụng phương pháp dạy học tích cực môn tiếng Anh THCS đang trong giai đoạn chuyển mình. Vẫn cần nhiều nỗ lực hơn trong đào tạo giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất, đổi mới tư duy đánh giá và thiết kế bài học linh hoạt để áp dụng các phương pháp này hiệu quả. Dưới đây là các phương pháp dạy học tích cực môn tiếng THCS phổ biến được tích hợp trong chương trình giáo dục hiện nay:
Phương pháp học theo dự án (Project-Based Learning)
Phương pháp này giúp học sinh THCS học tiếng Anh qua các dự án thực tế: như làm video giới thiệu địa phương, tổ chức buổi hội thảo nhỏ bằng tiếng Anh hoặc tạo sản phẩm sáng tạo liên quan chủ đề học. Qua đó, các em:
- Phát triển ngôn ngữ tự nhiên khi sử dụng tiếng Anh trong các bối cảnh cụ thể và có ý nghĩa.
- Hình thành kỹ năng mềm như tư duy phản biện, giao tiếp và làm việc nhóm.
Nghiên cứu tại Trường THCS Phan Tây Hồ (TP. HCM) cho thấy học sinh có tiến bộ rõ rệt ở kỹ năng viết sau khi học theo dự án.
Phương pháp học theo nhóm (Collaborative Learning)
Học sinh trong lớp sẽ được chia thành nhiều nhóm nhỏ để thực hiện một nhiệm vụ chung: thuyết trình, phân tích đoạn hội thoại hoặc xây dựng đoạn phim/vở kịch ngắn. phương pháp dạy học tích cực môn tiếng Anh THCS này giúp:
- Tăng khả năng giao tiếp khi các em phải trao đổi, thỏa thuận và thuyết phục nhau.
- Phát triển sự đồng cảm và kỹ năng làm việc nhóm, chuẩn bị cho môi trường học tập và làm việc đa dạng sau này.
Phương pháp học qua trò chơi (Game-Based Learning)
Thiết kế, tích hợp các trò chơi tương tác, game điện tử, game nhập vai,… vào tiết dạy sẽ giúp:
- Tạo động lực học tập nhờ tính giải trí, kích thích tính cạnh tranh lành mạnh.
- Nâng cao khả năng phản xạ ngôn ngữ khi học sinh phải nghe, đọc và trả lời nhanh.
Phương pháp học theo tình huống thực tế (Task-Based Learning)
Phương pháp này yêu cầu học sinh hoàn thành nhiệm vụ cụ thể, ví dụ: lên kế hoạch du lịch 3 ngày, viết email xin việc hoặc phỏng vấn bạn bè bằng tiếng Anh. Ưu điểm của phương pháp dạy học tích cực môn tiếng Anh THCS này là:
- Ngôn ngữ gắn liền với thực tế, giúp học sinh thấy rõ chức năng giao tiếp của tiếng Anh.
- Tăng hiệu quả chuyển giao kiến thức vào học tập hoặc cuộc sống.
Phương pháp học qua tranh luận và phản biện (Debate & Critical Thinking)
Trong phương pháp dạy học tích cực môn tiếng Anh THCS này, học sinh được giao đề tài tranh luận (ví dụ “Có nên dùng điện thoại trong lớp học?”), tự nghiên cứu, chuẩn bị luận điểm, phản bác lập luận với nhóm/cá nhân khác. Từ đó học sinh sẽ nhận được lợi ích sau:
- Hình thành khả năng tư duy phản biện và lập luận logic.
- Phát triển kỹ năng nghe – nói nâng cao, khi phải phản biện tức thời và truyền đạt ý kiến rõ ràng.
Ví dụ thực tế về phương pháp dạy học tích cực môn Tiếng Anh THCS
Giáo viên yêu cầu lớp 7A của một trường THCS thực hiện dự án làm video “My Hometown” theo nhóm 6 học sinh, lớp chia thành 7 – 8 nhóm. Học sinh cùng một nhóm cần xây dựng kịch bản, tự chọn địa danh, lên kịch bản, quay và dựng video giới thiệu bằng tiếng Anh. Qua dự án, các em sử dụng từ vựng mô tả, luyện đọc hiểu và kỹ năng nghe – nói khi trình bày.
Trong tiết dạy, giáo viên cần thiết kế nhiều câu đố liên quan ngữ pháp, từ vựng và văn hóa Anh–Mỹ. Học sinh sẽ làm việc nhóm để thảo luận “giải mã” và trả lời theo nhóm. Hoạt động này kết hợp tính hấp dẫn, tương tác và tư duy linh hoạt.
Sau đó, giáo viên yêu cầu các nhóm khác nhận xét, đưa ra luận điểm riêng, thực hiện tranh luận để bảo vệ luận điểm của nhóm mình. Như vậy, học sinh vừa rèn được kỹ năng làm việc nhóm, nói tiếng Anh, vừa học cách phân tích vấn đề, phản biện, thuyết trình bảo vệ luận điểm.
>> Xem thêm:
Tài liệu tham khảo về dạy học tích cực môn Tiếng Anh THCS
Để hiểu rõ hơn về các phương pháp dạy học tích cực môn tiếng Anh THCS và cách xây dựng, áp dụng chúng vào tiết dạy thì bạn hãy tham khảo các tài liệu sau:
- Tài liệu tập huấn chuyên sâu của Bộ GD‑ĐT và chương trình GDPT 2018 do Bộ Giáo dục & Đào tạo phối hợp xây dựng. Tài liệu hướng dẫn cụ thể về tổ chức hoạt động nghe – nói và đọc – viết tích cực, đề cao việc đưa vào các kĩ thuật dạy học tích cực, phù hợp với chuẩn kiến thức các khối học bậc THCS.
- Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên giáo viên Anh THCS của Bộ Giáo dục & Đào trình bày mục tiêu đào tạo, hướng dẫn xây dựng kế hoạch dạy học. Việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực môn tiếng Anh THCS cần chú trọng phát triển bốn kỹ năng giao tiếp và văn hóa, hỗ trợ giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực trong các hoạt động thực tế.
- Các sáng kiến kinh nghiệm và tài liệu định hướng về thủ thuật dạy từ vựng, kỹ năng nói, tổ chức hoạt động nhóm… được các giáo viên THCS thực hiện các năm học.
- Báo cáo “Giải pháp nâng cao chất lượng dạy học: ứng dụng công cụ trực tuyến trong giảng dạy tiếng Anh cấp THCS”. Báo cáo phân tích cách gắn kết nội dung học với kinh nghiệm sống của học sinh, giúp cá nhân hóa bài học để tăng hứng thú, hiệu quả học tập.
Việc vận dụng linh hoạt và sáng tạo các phương pháp dạy học tích cực môn tiếng Anh THCS không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức hiệu quả, mà còn góp phần phát triển tư duy cùng nhiều kỹ năng mềm quý báu cho học sinh. Mỗi phương pháp đều có những ưu điểm riêng, phù hợp với từng mục tiêu bài học và đặc điểm từng đối tượng học sinh. Do đó, giáo viên cần chủ động lựa chọn và kết hợp các phương pháp hợp lý để mang lại hiệu quả cao nhất trong quá trình giảng dạy. Để nâng cao chất lượng giảng dạy, hãy liên hệ với Liên Việt chúng tôi để trau dồi nhiều kiến thức quý báu, nâng cao nghiệp vụ nhé!
