Mầm non là lứa tuổi suy nghĩ và hành vi chưa phát triển hoàn thiện, cần áp dụng phương pháp dạy học phù hợp để kích thích phát triển tự nhiên, hoàn thiện các kỹ năng của trẻ. Một trong những xu hướng nổi bật là áp dụng các phương pháp dạy học tích cực ở mầm non – lấy trẻ làm trung tâm và khuyến khích sự chủ động, sáng tạo trong quá trình học tập. Hãy cùng Liên Việt tìm hiểu về các phương pháp này cùng lưu ý quan trọng trong quá trình thực hiện qua nội dung dưới đây.
Lợi ích của phương pháp dạy học tích cực ở mầm non
Phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục mầm non không chỉ đơn thuần là sự đổi mới cách giảng dạy mà còn mang lại nhiều lợi ích toàn diện cho sự phát triển của trẻ ngay từ những năm tháng đầu đời. Đây là phương pháp chú trọng sự tham gia chủ động của trẻ vào quá trình học tập thông qua trải nghiệm, khám phá và tương tác thực tế.
Dưới đây là lợi ích lớn khi áp dụng các phương pháp dạy học tích cực ở mầm non này:
- Khơi dậy sự chủ động và ham học hỏi, giúp hình thành thói quen tư duy phản biện.
- Phát triển toàn diện năng lực cá nhân về nhận thức, cảm xúc, ngôn ngữ và vận động.
- Xây dựng kỹ năng làm việc nhóm và tinh thần hợp tác xã hội.
- Khuyến khích sáng tạo và thể hiện cá tính thông qua các hoạt động mở.
- Tăng cường mối liên kết giữa giáo viên và trẻ, xây dựng môi trường học thân thiện.
- Phát hiện và bồi dưỡng tiềm năng của trẻ, từ đó có kế hoạch hỗ trợ cá nhân hóa phù hợp.
>> Xem thêm:
- Top 15 trung tâm học tiếng Trung TPHCM uy tín hàng đầu
- Phân biệt nhà giáo, giáo viên và giảng viên như thế nào cho đúng?
Top 8 phương pháp dạy học tích cực phổ biến
Các phương pháp dạy học tích cực ở mầm non không chỉ giúp trẻ học tốt hơn mà còn hình thành những kỹ năng sống cần thiết và nuôi dưỡng tinh thần học tập suốt đời. Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc áp dụng phương pháp này vào chương trình mầm non là bước đi thiết thực và mang lại nhiều giá trị lâu dài cho sự phát triển của trẻ. Dưới đây là các phương pháp dạy học tích cực ở mầm non được nhiều nhà trường áp dụng:
Học qua chơi (Play-based Learning)
Học tập thông qua các hoạt động vui chơi là một trong những phương pháp giáo dục phù hợp nhất với trẻ mầm non, đáp ứng nhu cầu vận động, khám phá và tương tác của trẻ. Trong không gian học tập được thiết kế linh hoạt, trẻ được khuyến khích tham gia vào các trò chơi mang tính sáng tạo như xây nhà, đóng vai, xếp hình hay khám phá đồ vật.
Thông qua các hoạt động tưởng chừng đơn giản ấy, trẻ phát triển ngôn ngữ, tư duy logic, khả năng làm việc nhóm và cả sự kiên trì. Việc học không bị áp đặt mà trở nên nhẹ nhàng, tự nhiên, giúp trẻ hình thành thái độ tích cực đối với tri thức ngay từ nhỏ.
Học qua trải nghiệm (Experiential Learning)
Thay vì chỉ tiếp thu kiến thức một cách thụ động, trẻ được đưa vào những tình huống cụ thể để tự quan sát, cảm nhận và rút ra bài học. Từ việc trồng cây, chăm sóc vật nuôi, cho đến thí nghiệm khoa học đơn giản, chuyến đi thực địa,… trẻ có cơ hội “học bằng tay”, “học bằng mắt” và “học bằng trái tim”. Việc học thông qua trải nghiệm này tạo điều kiện cho trẻ phát triển khả năng tự đánh giá, tư duy phản biện và tăng cường trí nhớ lâu dài hơn.
Dạy theo dự án (Project-based Learning)
Khi tham gia các dự án học tập, trẻ được cùng nhau lựa chọn chủ đề, lên kế hoạch, phân chia nhiệm vụ và cùng tạo ra sản phẩm cuối cùng. Các dự án có thể là tổ chức gian hàng nhỏ, tái chế vật liệu thành đồ chơi, cắt dán tranh,… trẻ đều học được cách làm việc theo tiến trình, rèn kỹ năng lập kế hoạch và hợp tác.
Không gian lớp học trở thành nơi ươm mầm sự sáng tạo, đồng thời rèn luyện tinh thần trách nhiệm, sự kiên trì và kỹ năng trình bày ý tưởng. Đây là một trong các phương pháp dạy học tích cực ở mầm non giúp trẻ cảm nhận rõ ràng giá trị của quá trình học, chứ không chỉ dừng lại ở kết quả.
Học nhóm & thảo luận
Việc tổ chức các hoạt động học tập theo nhóm nhỏ giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp và tương tác xã hội hiệu quả. Trẻ được lắng nghe bạn bè, nêu lên ý kiến của mình, phản hồi quan điểm khác và cùng nhau tìm ra giải pháp cho vấn đề chung.
Quá trình thảo luận không chỉ kích thích tư duy ngôn ngữ mà còn hình thành năng lực phân tích, phản biện ở mức độ cơ bản ở trẻ. Đây là nền tảng để xây dựng tinh thần tôn trọng lẫn nhau, khả năng cộng tác và tinh thần trách nhiệm trong tập thể.
Dạy khám phá (Inquiry-based Learning)
Trẻ mầm non vốn dĩ tò mò và ham khám phá. Phương pháp dạy học khám phá đặt trọng tâm vào việc kích thích sự hiếu kỳ tự nhiên đó. Giáo viên sẽ không trực tiếp đưa ra kiến thức mà dẫn dắt trẻ đặt câu hỏi, đặt giả thuyết, thử nghiệm và tự mình tìm ra câu trả lời.
Ví dụ như khi đặt câu hỏi “Tại sao trời mưa?”, thay vì trả lời ngay, cô giáo sẽ khơi gợi để trẻ tìm kiếm thông tin qua tranh ảnh, trải nghiệm quan sát thực tế hoặc làm các thí nghiệm nhỏ. Qua đó, trẻ học được cách suy luận, phân tích và hình thành tư duy độc lập.
Đóng vai & kịch hóa
Khi được hóa thân thành bác sĩ, cô giáo, lính cứu hỏa, nhân vật trong truyện cổ tích,… trẻ sẽ được thỏa sức tưởng tượng, học cách diễn đạt cảm xúc, ngôn ngữ và hành vi phù hợp với tình huống. Việc diễn kịch và đóng vai vào hoạt động học giúp phát triển năng lực ngôn ngữ, sự tự tin và khả năng điều chỉnh hành vi xã hội của trẻ.
Phương pháp Montessori
Montessori là một phương pháp giáo dục nổi tiếng toàn cầu. Phương pháp này sẽ tập trung vào việc nuôi dưỡng sự độc lập, tự chủ và phát triển cá nhân của trẻ thông qua các hoạt động cảm quan và trải nghiệm thực tế.
Mỗi trẻ sẽ được tự do lựa chọn hoạt động phù hợp với nhu cầu và tốc độ phát triển riêng của mình, trong một môi trường học tập được sắp xếp có chủ đích. Với các giáo cụ chuyên biệt như khối hình, hạt tính toán, bảng các chữ cái… trẻ vừa học vừa cảm nhận bằng các giác quan. Từ đó hình thành nền tảng kiến thức vững chắc mà không cần áp lực cho trẻ trong những năm đầu đời.
Phương pháp STEAM
STEAM là sự tích hợp của Khoa học (Science), Công nghệ (Technology), Kỹ thuật (Engineering), Nghệ thuật (Arts) và Toán học (Math). Trong môi trường giáo dục mầm non, STEAM được thể hiện qua các hoạt động đơn giản như lắp ráp mô hình, thử nghiệm vật liệu, đo đạc các đối tượng,…
Việc học với phương pháp này sẽ trở nên sống động, gắn với thực tế và kích thích tối đa khả năng tư duy đa chiều, sáng tạo và giải quyết vấn đề. Trẻ không chỉ học “cái gì” mà còn biết “tại sao” và “làm thế nào”, từ đó nâng cao năng lực tư duy hệ thống từ rất sớm.
Lưu ý khi triển khai dạy học tích cực ở mầm non
Để áp dụng hiệu quả phương pháp dạy học tích cực ở mầm non, giáo viên và nhà trường cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và lưu ý những điểm sau:
- Vai trò của giáo viên: Giáo viên là người dẫn dắt, định hướng chứ không phải đứng ngoài cuộc. Cần tránh để trẻ “tự do” mà thiếu sự kiểm soát sư phạm.
- Môi trường học tập: Phải xây dựng một không gian mở, linh hoạt, an toàn và có các góc học tập đa dạng để kích thích sự khám phá của trẻ.
- Tôn trọng cá nhân: Nhận diện và tôn trọng sự khác biệt về năng lực, sở thích của từng trẻ, không áp đặt một khuôn mẫu chung.
- Lập kế hoạch: Dù linh hoạt, mỗi hoạt động vẫn cần có mục tiêu và nội dung rõ ràng, được chuẩn bị kỹ lưỡng.
- Khuyến khích, không ép buộc: Tạo cơ hội cho trẻ tham gia một cách tự nhiên, tránh gây áp lực khiến trẻ lo lắng, tự ti.
- Phối hợp với phụ huynh: Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình để tạo ra môi trường giáo dục thống nhất.
- Đánh giá quá trình: Tập trung đánh giá sự tiến bộ, cách trẻ tương tác và tham gia hoạt động, thay vì chỉ nhìn vào kết quả cuối cùng.
>> Xem thêm: Tuyển sinh lớp chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm online 2025
Việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở mầm non không chỉ mang lại hiệu quả trong việc truyền đạt kiến thức mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực, linh hoạt và đầy cảm hứng cho trẻ. Để phương pháp phát huy tối đa giá trị, người giáo viên cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng về chuyên môn, tâm lý sư phạm và sự sáng tạo trong cách tổ chức hoạt động. Để nâng cao nghiệp vụ, đảm bảo áp dụng phương pháp dạy học tích cực, đem lại hiệu quả giáo dục như ý muốn, bạn hãy tham khảo các khóa bồi dưỡng Liên Việt cung cấp, liên hệ với chúng tôi để được tư vấn nhé!
