Hoạt động đấu thầu quốc tế đã và đang trở thành một công cụ quan trọng giúp các quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực, công nghệ và dịch vụ tiên tiến từ khắp nơi trên thế giới. Đấu thầu quốc tế không chỉ góp phần nâng cao tính minh bạch, cạnh tranh lành mạnh mà còn tối ưu hóa hiệu quả đầu tư trong các dự án quy mô lớn. Để hiểu rõ đấu thầu quốc tế là gì cùng các đặc điểm cơ bản, quy trình thực hiện, đối tượng tham gia cũng như những ưu nhược điểm thì bạn đừng bỏ qua các nội dung được Liên Việt chia sẻ ngay dưới đây nhé!
Khái niệm đấu thầu quốc tế là gì?
Đấu thầu quốc tế là hoạt động đấu thầu mà nhà thầu, nhà đầu tư trong nước, nước ngoài được tham dự thầu. Trong đó, người mua (gọi thầu) công khai các điều kiện, yêu cầu và tiêu chí lựa chọn, rồi mời các nhà thầu từ nhiều quốc gia tham gia nộp hồ sơ, báo giá. Quá trình này nhằm đảm bảo cạnh tranh minh bạch, lựa được nhà thầu có năng lực, giá hợp lý và điều kiện thích hợp nhất so với các điều kiện đã đề ra.
Theo Luật Đấu thầu 2023, đấu thầu quốc tế có thể được triển khai khi nhà tài trợ yêu cầu trong các thỏa thuận quốc tế hoặc khi gói thầu trong nước không có nhà thầu phù hợp. Ngoài ra, đấu thầu quốc tế sẽ được triển khai để huy động nhà thầu nước ngoài nhằm nâng cao chất lượng dự án, trong trường hợp hàng hóa không được sản xuất hoặc không thể đáp ứng tiêu chuẩn ở trong nước.
>> Xem thêm:
- Các hành vi bị cấm trong đấu thầu cùng hậu quả khi vi phạm
- Đấu thầu qua mạng là gì? Ưu điểm & quy trình đấu thầu online
Ưu điểm và nhược điểm của đấu thầu quốc tế
Đấu thầu quốc tế là công cụ quan trọng trong việc lựa chọn nhà thầu cho các dự án lớn, có yêu cầu kỹ thuật và tiêu chuẩn cao. Tuy nhiên, cũng như bất kỳ hình thức đấu thầu nào, đấu thầu quốc tế tồn tại song song cả lợi ích và những thách thức nhất định. Việc nhận diện rõ ưu và nhược điểm của đấu thầu quốc tế là gì sẽ giúp các bên tham gia có chiến lược phù hợp, tối ưu hóa hiệu quả đầu tư. Cụ thể như sau:
Ưu điểm
- Tăng tính cạnh tranh và lựa chọn đa dạng: Đấu thầu quốc tế mở rộng phạm vi tìm kiếm nhà thầu trên toàn cầu, tạo môi trường cạnh tranh mạnh mẽ.
- Tiếp cận công nghệ và kinh nghiệm tiên tiến: Các nhà thầu quốc tế thường sở hữu công nghệ hiện đại, quy trình quản lý chuyên nghiệp và kinh nghiệm triển khai nhiều dự án lớn tại các quốc gia khác nhau.
- Minh bạch và chuyên nghiệp hóa quy trình: Đấu thầu quốc tế thường áp dụng các quy chuẩn và thông lệ quốc tế như FIDIC, UNCITRAL, tiêu chuẩn ISO…
- Tăng uy tín và khả năng huy động vốn quốc tế: Các dự án được tổ chức đấu thầu quốc tế thường được đánh giá cao về tính chuyên nghiệp, giúp tăng niềm tin với nhà tài trợ, đối tác và các tổ chức tài chính nước ngoài.
Nhược điểm
- Chi phí tổ chức và tham gia cao: Việc tổ chức đấu thầu quốc tế đòi hỏi chi phí lớn hơn so với đấu thầu trong nước, từ khâu chuẩn bị hồ sơ mời thầu đến chi phí thuê tư vấn, dịch thuật, đăng tin quốc tế…
- Thời gian triển khai kéo dài: Quy trình đấu thầu quốc tế thường phức tạp và mất nhiều thời gian hơn do phải tuân thủ quy trình kỹ thuật, pháp lý, tổ chức nhiều vòng đánh giá, đàm phán.
- Khó khăn trong giao tiếp và quản lý đa văn hóa: Sự khác biệt về ngôn ngữ, văn hóa, phong cách làm việc giữa các bên có thể gây hiểu lầm, mâu thuẫn hoặc trì hoãn quá trình thực hiện dự án.
- Rủi ro về pháp lý và tranh chấp quốc tế: Các hợp đồng quốc tế thường rất phức tạp, nếu không được chuẩn bị kỹ có thể dẫn đến tranh chấp vượt ngoài phạm vi pháp luật trong nước.
Điều kiện tổ chức đấu thầu quốc tế
Theo Luật Đấu thầu năm 2023 có hiệu lực từ 1 tháng 1 năm 2024, việc tổ chức đấu thầu quốc tế chỉ được thực hiện khi thực sự cần thiết và đáp ứng các điều kiện nhất định. Vậy điều kiện tổ chức đấu thầu quốc tế là gì? Bao gồm các điều kiện sau:
- Theo yêu cầu, thỏa thuận quốc tế: Bắt buộc theo các thỏa thuận, vốn ODA, vốn vay ưu đãi.
- Không có nhà thầu trong nước đủ năng lực hoặc tham gia: Không có nhà thầu trong nước đáp ứng yêu cầu hoặc không có đơn vị nào tham gia sau sơ tuyển.
- Muốn nâng cao chất lượng dự án thông qua năng lực nước ngoài: Chủ đầu tư đánh giá nhà thầu nước ngoài sẽ nâng cao chất lượng dự án (đặc biệt với dịch vụ tư vấn).
- Không có nguồn cung ứng trong nước thỏa mãn yêu cầu: Hàng hóa không sản xuất được trong nước hoặc không đạt yêu cầu về kỹ thuật, chất lượng, giá cả.
Ngoài ra, Luật Đấu thầu năm 2023 cũng chỉ rõ những trường hợp không áp dụng đấu thầu quốc tế như dự án hạn chế cho nhà đầu tư nước ngoài (lĩnh vực quốc phòng, an ninh) hoặc các dự án có tổng mức đầu tư dưới 800 tỷ đồng.
Điều kiện tham gia đấu thầu quốc tế
Việc tham gia đấu thầu quốc tế tại Việt Nam được mở rộng cho cả nhà thầu trong nước và nước ngoài nhưng đều phải đáp ứng những điều kiện tiêu chuẩn nhất định. Vậy điều kiện để tham gia đấu thầu quốc tế là gì? Cụ thể là các điều kiện sau:
| Đối với tổ chức (công ty, nhà thầu, nhà đầu tư) | Đối với cá nhân |
|
|
Quy trình đấu thầu quốc tế
Chưa biết đấu thầu quốc tế là gì nhưng sẽ luôn tuân theo các bước chặt chẽ, minh bạch và có yếu tố quốc tế hóa cao. Dù có thể thay đổi chi tiết theo từng dự án, hình thức (đấu thầu rộng rãi, hạn chế, chỉ định…) và nhà tài trợ nhưng về cơ bản, quy trình thường bao gồm các giai đoạn sau:
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ và kế hoạch đấu thầu
- Xác định nhu cầu đầu tư, phạm vi gói thầu và tiêu chuẩn kỹ thuật.
- Lập kế hoạch đấu thầu, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.
- Chuẩn bị hồ sơ mời thầu (Bidding Documents) theo chuẩn quốc tế với tài liệu nhiều ngôn ngữ khác nhau.
Bước 2: Thông báo mời thầu quốc tế
- Đăng tải trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia và phương tiện truyền thông quốc tế.
- Thời gian đăng tải và phát hành hồ sơ thường từ 30 – 45 ngày (tùy theo loại gói thầu).
Bước 3: Phát hành hồ sơ mời thầu & tiếp nhận hồ sơ dự thầu
- Các nhà thầu đủ điều kiện mua hồ sơ và chuẩn bị hồ sơ dự thầu.
- Thời hạn chuẩn bị dự thầu có thể kéo dài do hồ sơ yêu cầu nhiều chi tiết kỹ thuật, năng lực, tài chính.
Bước 4: Mở thầu công khai
- Thực hiện mở thầu vào đúng thời điểm quy định với sự chứng kiến của đại diện các bên.
- Toàn bộ nội dung được ghi lại bằng biên bản mở thầu.
Bước 5: Đánh giá hồ sơ dự thầu
- Đánh giá về tính hợp lệ, năng lực kỹ thuật, giải pháp, tiến độ và giá đưa ra.
- Có thể áp dụng phương pháp giá thấp nhất, kỹ thuật vượt trội hoặc kết hợp nhiều tiêu chí.
- Có thể yêu cầu làm rõ hồ sơ nhưng không cho phép thay đổi bản chất hồ sơ dự thầu.
Bước 6: Thương thảo và hoàn thiện hợp đồng
- Tiến hành thương thảo các điều khoản cụ thể (nếu cần).
- Đàm phán để chốt nội dung hợp đồng, đặc biệt về tiến độ, điều kiện thanh toán, bảo lãnh, chuyển giao công nghệ…
Bước 7: Phê duyệt và công khai kết quả
- Cơ quan có thẩm quyền ra quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu.
- Công bố kết quả thắng thầu công khai trên hệ thống.
Bước 8: Ký hợp đồng và thực hiện dự án
- Hai bên ký kết hợp đồng theo mẫu đã thỏa thuận.
- Quá trình thực hiện sẽ được theo dõi, kiểm tra, giám sát theo các điều khoản đã ký.
>> Xem thêm: Tuyển sinh lớp chứng chỉ đấu thầu cơ bản
Sau khi tìm hiểu để nắm rõ đấu thầu quốc tế là gì thì có thể thấy đây là hình thức mua sắm công khai mang tính cạnh tranh cao, tạo cơ hội cho các nhà thầu trên toàn cầu cùng tham gia vào những dự án quan trọng. Dù mang lại nhiều lợi ích như minh bạch hóa quy trình, tiếp cận công nghệ và kinh nghiệm quốc tế nhưng hình thức này cũng đặt ra không ít thách thức về mặt pháp lý, thủ tục và năng lực nhà thầu.
