Trong hệ thống giáo dục, thuật ngữ nhà giáo, giáo viên và giảng viên thường được sử dụng, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ sự khác biệt giữa chúng để dụng thuật ngữ chính xác trong các văn bản và giao tiếp hằng ngày. Vậy nên, để hiểu rõ hơn về 3 chức danh này trong ngành giáo dục, hãy cùng Liên Việt giải đáp chi tiết trong bài viết sau.
1 Khái niệm về nhà giáo, giáo viên và giảng viên
Trong hệ thống giáo dục, các thuật ngữ nhà giáo, giáo viên và giảng viên có ý nghĩa và phạm vi áp dụng khác nhau. Theo Luật Giáo dục 2005 (sửa đổi, bổ sung bởi Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014) và Luật Giáo dục 2019, các khái niệm này được định nghĩa cụ thể như sau:
Nhà giáo là gì?
Nhà giáo là thuật ngữ chung để chỉ những người thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục tại các cơ sở giáo dục. Đây là nhóm đối tượng bao gồm cả giáo viên và giảng viên, làm việc trong hệ thống giáo dục từ bậc mầm non đến đại học.
Theo Luật Giáo dục 2019, nhà giáo không bao gồm những người giảng dạy tại Viện Hàn lâm hay các viện đào tạo tiến sĩ do Thủ tướng Chính phủ thành lập.
Giáo viên là gì?
Giáo viên là nhà giáo giảng dạy tại các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông (tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông) và giáo dục nghề nghiệp ở trình độ sơ cấp, trung cấp.
Trước ngày 01/7/2020, theo Luật Giáo dục 2005, giáo viên được xác định dựa trên nơi công tác. Tuy nhiên, từ ngày 01/7/2020, theo Luật Giáo dục 2019, giáo viên được phân biệt dựa trên trình độ giảng dạy thay vì cơ sở làm việc.
Giảng viên là gì?
Giảng viên là nhà giáo giảng dạy từ trình độ cao đẳng trở lên, bao gồm các trường cao đẳng, đại học và học viện. Sự khác biệt giữa giảng viên và giáo viên nằm ở cấp độ giảng dạy, thay vì địa điểm làm việc như quy định trước đây. Điều này có nghĩa là một người giảng dạy ở một cơ sở giáo dục nhưng ở trình độ từ cao đẳng trở lên vẫn được gọi là giảng viên, dù cơ sở đó không phải trường đại học.
Như vậy, thuật ngữ nhà giáo có phạm vi bao quát rộng nhất, trong đó giáo viên và giảng viên được phân loại theo trình độ giảng dạy. Việc phân biệt rõ ràng giúp sử dụng thuật ngữ chính xác, đồng thời đảm bảo tính minh bạch trong các quy định về giáo dục.
2 Nhà giáo, giáo viên và giảng viên có phải là một?
Dù có điểm chung là thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục, nhưng giáo viên và giảng viên có sự khác biệt rõ rệt về môi trường làm việc, cấp độ đào tạo và trách nhiệm nghề nghiệp. Giáo viên chủ yếu hướng dẫn học sinh trong giai đoạn nền tảng, giúp hình thành kiến thức cơ bản và kỹ năng sống. Trong khi đó, giảng viên đào tạo sinh viên ở trình độ chuyên sâu hơn, nghiên cứu và phát triển kiến thức chuyên môn.
Như vậy, nhà giáo, giáo viên và giảng viên không phải là một. Nhà giáo là khái niệm tổng quát, còn giáo viên và giảng viên được phân biệt chủ yếu dựa vào trình độ đào tạo mà họ giảng dạy. Việc hiểu rõ sự khác nhau này giúp sử dụng thuật ngữ chính xác và đúng theo quy định pháp luật.
3 Nhà giáo, giáo viên và giảng viên có gì khác nhau?
Ba chức danh nhà giáo, giáo viên và giảng viên có mối liên hệ chặt chẽ nhưng không hoàn toàn giống nhau. Nhà giáo là thuật ngữ chung, trong đó giáo viên và giảng viên được phân biệt dựa trên cấp độ đào tạo. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giữa giáo viên và giảng viên theo các tiêu chí quan trọng:
| Tiêu chí | Giáo viên | Giảng viên |
| Vị trí, vai trò | Giảng dạy tại cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông (tiểu học, THCS, THPT), giáo dục nghề nghiệp trình độ sơ cấp, trung cấp. | Giảng dạy từ trình độ cao đẳng trở lên tại các trường cao đẳng, đại học, học viện. |
| Nhiệm vụ và quyền | Giảng dạy, giáo dục theo chương trình. | Giảng dạy, nghiên cứu khoa học, hướng dẫn luận văn, luận án. |
| Nâng cao trình độ chuyên môn, đổi mới phương pháp dạy học. | Biên soạn giáo trình, tài liệu tham khảo. | |
| Được đào tạo bồi dưỡng, nghỉ hè theo quy định. | Chủ trì hoặc tham gia các đề tài nghiên cứu khoa học, hội nghị khoa học. | |
| Trình độ chuẩn được đào tạo | Mầm non: Tối thiểu cao đẳng sư phạm. | Đại học: Có trình độ đại học. |
| Tiểu học, THCS, THPT: Cử nhân ngành đào tạo giáo viên trở lên. | Giảng dạy đại học: Cần có bằng thạc sĩ. | |
| Hướng dẫn thạc sĩ, tiến sĩ: Cần có bằng tiến sĩ. | ||
| Lương và hệ số lương | Hệ số lương: | Hệ số lương theo quy định của Nhà nước. |
| Trung cấp: 1.86 | Có thể có thêm thu nhập từ nghiên cứu khoa học, dự án, thỉnh giảng. | |
| Cao đẳng: 2.10 | Trường tư: Mức lương theo hợp đồng lao động. | |
| Đại học: 2.34 | ||
| Trường tư: Thỏa thuận theo tài chính của trường. | ||
| Chế độ làm việc | 42 tuần/năm: | 44 tuần/năm tương đương 1.760 giờ hành chính/năm. |
| 37 tuần giảng dạy và giáo dục. | Giảng dạy lý thuyết: 200 – 350 giờ/năm. | |
| 3 tuần bồi dưỡng chuyên môn. | ||
| 2 tuần chuẩn bị và tổng kết năm học. | ||
| Chế độ nghỉ hè | 2 tháng nghỉ hè, hưởng nguyên lương và phụ cấp (nếu có). | Nghỉ theo học kỳ, tùy theo chế độ học của từng trường. |
Tóm lại trong hệ thống giáo dục, mỗi cấp bậc giảng dạy đều có những yêu cầu, nhiệm vụ và vai trò riêng. Vì vậy, thuật ngữ nhà giáo, giáo viên và giảng viên tuy có liên quan nhưng không hoàn toàn giống nhau.
- Nhà giáo là thuật ngữ chung dùng để chỉ tất cả những người tham gia giảng dạy, giáo dục trong hệ thống giáo dục. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt tri thức, rèn luyện nhân cách và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
- Giáo viên là một bộ phận của nhà giáo, đảm nhận nhiệm vụ giảng dạy ở cấp mầm non, phổ thông và giáo dục nghề nghiệp trình độ sơ cấp, trung cấp. Họ không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn trực tiếp uốn nắn, định hướng tư duy và đạo đức cho học sinh từ những giai đoạn đầu tiên của quá trình học tập.
- Giảng viên là những nhà giáo làm việc tại bậc cao đẳng, đại học và sau đại học, không chỉ giảng dạy mà còn thực hiện nghiên cứu khoa học, hướng dẫn sinh viên nghiên cứu chuyên sâu và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Sự phân biệt này không chỉ giúp sử dụng thuật ngữ chính xác mà còn thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của mỗi nhóm trong hệ thống giáo dục, từ đó nâng cao sự trân trọng đối với những người làm công tác giảng dạy.
4 Kết luận
Trên đây là những thông tin giúp phân biệt rõ ba khái niệm: nhà giáo, giáo viên và giảng viên. Mặc dù mỗi chức danh có nhiệm vụ và vai trò khác nhau, nhưng tất cả đều chung một sứ mệnh cao cả là truyền đạt tri thức và góp phần xây dựng nền giáo dục vững mạnh. Nếu bạn quan tâm đến các khóa học nghiệp vụ sư phạm để trở thành một nhà giáo chuyên nghiệp, hãy liên hệ ngay với Liên Việt để được tư vấn và hỗ trợ.
