Kỹ năng xử lý tình huống nghiệp vụ sư phạm thường gặp gồm những gì? Làm thế nào để xử lý các tình huống nghiệp vụ sư phạm hiệu quả? Tham khảo những gợi ý xử lý các tình huống nghiệp vụ sư phạm ở đâu? Mời quý học viên cùng theo dõi nội dung bài viết để có thêm thông tin!
1 Kỹ năng xử lý tình huống nghiệp vụ sư phạm là gì?
Giáo dục và đào tạo con người là một hoạt động mang tính đặc thù. Người giáo viên ngày càng đóng vai trò quan trọng trong quá trình giáo dục hình thành nhân cách công dân và để tâm hồn, trí tuệ được phát triển toàn diện. Thực tiễn đã chỉ ra rằng ngay cả những giáo viên chuyên nghiệp và được đào tạo bài bản cũng phải đối mặt với một thách thức lớn khi xử lý tình huống.
Trong thực tiễn giáo dục, người giáo viên thường đứng trước nhiều tình huống dạy học khác nhau, cần phải xử lý hợp tình, hợp lý để thực hiện tốt vai trò giáo dục học sinh.Các tình huống sư phạm có khá nhiều tình huống thường gặp trong dạy học từ trường hợp đơn giản nhất.
Kỹ năng xử lý tình huống sư phạm là một trong những kỹ năng quan trọng để giáo viên có thể xử lý kịp thời các vấn đề xảy ra trong lớp học và mối quan hệ giữa các thành viên. Năng lực xử lý tình huống sư phạm là yếu tố cấu thành, là biểu hiện tập trung của năng lực giáo dục ở người giáo viên.
Xem thêm: Thời gian học các chương trình nghiệp vụ sư phạm hiện nay
2 Hướng dẫn rèn luyện kỹ năng xử lý các tình huống nghiệp vụ sư phạm
Tình huống sư phạm rất đa dạng và chúng thường được nhóm lại theo các tiêu chí phân loại chẳng hạn như:
- Các tình huống trong và ngoài trường (theo không gian và thời gian);
- Tình huống sư phạm/giáo dục/đạo đức/thực hành/giao tiếp (theo mục đích của hoạt động dạy học);
- Tình huống bình thường/bất ngờ, mới lạ và liên quan đến uy tín/danh dự của chủ thể trong tình huống (theo bản chất của mâu thuẫn nhận thức có trong tình huống);
- Các tình huống do lỗi của giáo viên/ lỗi của học sinh (theo nguyên nhân của tình huống)…
Dựa vào sự phân loại tình huống trên, có thể xác định được năng lực cần có để xử lý tình huống là:
- Hệ thống kiến thức: nắm vững đặc điểm tâm lý học sinh, các nguyên tắc dạy học, quy trình xử lý tình huống sư phạm… (cơ sở xử lý tình huống sư phạm).
- Hệ thống kỹ năng sư phạm: nhận diện tình huống sư phạm, phát hiện mâu thuẫn, huy động kinh nghiệm và lựa chọn phương án… (biểu hiện cụ thể của năng lực xử lý tình huống sư phạm).
- Hệ thống thái độ: Bình tĩnh/kiềm chế cảm xúc, quan tâm tôn trọng học sinh, chú ý lắng nghe… (động cơ xử lý tình huống sư phạm).
Việc giáo viên nắm vững kiến thức chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm để xử lý hiệu quả các tình huống dạy học thôi chưa đủ mà còn đòi hỏi phải phản ánh toàn diện, toàn diện nhân cách của người giáo viên. Vì vậy, cần lưu ý bổ sung một số kiến thức về tâm lý học để áp dụng vào xử lý tình huống như:
- Kiến thức về Khoa học hành vi của con người cho sinh viên sư phạm/giáo viên.
- Tu dưỡng, rèn luyện tính cách bản thân
- Chăm chỉ bồi dưỡng, tự trau dồi tình cảm nghề nghiệp của bản thân.
Xem thêm: Học và thi chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm sao cho hiệu quả
3 Tổng hợp phân loại các tình huống nghiệp vụ sư phạm thường gặp
Trong phần này, Liên Việt đã tổng hợp giúp bạn một số tình huống sư phạm phổ biến ở các cấp học và gợi cách giải quyết cụ thể cho từng tình huống, cùng tham khảo nhé.
Các tình huống sư phạm mầm non
Tình huống 1: Khi cô đang say sưa kể chuyện cho trẻ nghe thì bỗng một bé đau bụng và khóc lớn. Bạn sẽ làm gì để lớp không bị xáo trộn, không ảnh hưởng đến các lớp khác mà vẫn chăm sóc được bé đó?
Cách giải quyết:
Khi gặp tình huống này, đừng quá bối rối, hãy bình tĩnh và giải quyết từng bước một:
- Cô đến bế bé và thông báo cho cả lớp biết tình trạng sức khoẻ của bé và yêu cầu cả lớp thực hiện trật tự theo sự quản lý của lớp trưởng.
- Bạn hãy giao nhiệm vụ cho lớp trưởng cho cả lớp đọc thơ hoặc hát, có thể phân công bạn vừa hát vừa đọc thơ…
- Sau khi lớp ổn định đưa bé vào phòng nghỉ hoặc trải chiếu cho bé nằm, hỏi bé đã ăn những thức ăn gì và xoa dầu cho bé, đồng thời quan sát tình trạng.
- Nếu thấy bé không đỡ, hãy nhờ cô giáo chủ nhiệm lớp bên cạnh quản lý lớp hộ, đồng thời cho bé đến phòng y tế của trường để theo dõi, nhằm có hướng xử lý kịp thời và hợp lý nhất.
Tình huống 2: Đến giờ ngủ trưa, một số bé không chịu ngủ hoặc vẫn không ngủ được. Bé nằm mở mắt, trằn trọc cả buổi chiều, có bé cảm giác như thừa chân tay nhéo bạn làm bạn la hét ầm ĩ, có bé khóc đòi về nhà. Là giáo viên mầm non, bạn sẽ xử lý tình huống này như thế nào để không ảnh hưởng đến các bé khác?
Cách giải quyết:
- Trong buổi học đầu tiên, cần tập cho trẻ thói quen đi ngủ.
- Cô có thể kể cho trẻ nghe một vài câu chuyện cổ tích một cách nhỏ nhẹ để trẻ trật tự, yên tĩnh lắng nghe và dễ đi vào giấc ngủ. Cô ấy cũng có thể hát những bài hát ru và chăm sóc các bé mất ngủ.
- Trường hợp bé không muốn ngủ, không nên ép mà hãy tách bé sang phòng khác, cho bé chơi các trò chơi tĩnh như: xếp hình, vẽ, nặn, đồng thời cùng bố mẹ thảo luận để đảm bảo rằng bé có thể ngủ đủ giấc.
Các tình huống sư phạm tiểu học
Tình huống 1: Bạn vào lớp và dạy được khoảng 10 phút thì một học sinh hốt hoảng đứng dậy nói với bạn rằng em mang tiền đến đóng học nhưng sau giờ ra chơi không thấy đâu. Làm thế nào bạn sẽ xử lý tình huống này?
Hướng giải quyết:
Điều đầu tiên bạn cần làm là trấn an học sinh để em không hoang mang, lo lắng. Sau đó, bạn tiếp tục bài giảng của mình và dành thời gian cuối giờ để giải quyết vấn đề:
- Trước tiên, bạn nên khuyên học sinh kiểm tra kỹ xem tiền vẫn còn trong túi của mình và không bị mất trong lớp thật không.
- Nếu mất ở lớp, bạn cần giữ thái độ điềm tĩnh, ôn tồn để nói chuyện với các em học sinh trong lớp: Động viên tinh thần tự giác của các em trước, sau đó giải thích cho học sinh và mở ra nhiều hướng cho bạn nào đã trót lấy tiền của bạn có cơ hội trả lại mà không ai biết mình đã lấy.
- Nếu có học sinh lấy thì bạn không nên quát mắng, xúc phạm học sinh mà hãy tế nhị yêu cầu học sinh đó gặp riêng cô giáo để giải quyết.
- Đưa ra lời khuyên đối với bạn học sinh làm mất tiền, với học sinh lấy tiền của bạn và toàn bộ học sinh trong lớp.
Tình huống 2: Một lần, cô giáo trả lại sổ địa chỉ cho học sinh và yêu cầu các em mang về nhà cho bố mẹ xem và ký tên. Tuy nhiên, khi cô ấy (giáo viên) thu lại sổ sách, cô ấy phát hiện ra rằng chữ ký trên sổ địa chỉ của một học sinh đã bị giả mạo. Bạn sẽ làm gì nếu bạn là cô giáo đó?
Hướng giải quyết:
Trong tình huống như vậy, bạn nên gặp riêng học sinh đó và yêu cầu giải thích: “Tại sao em lại làm như vậy?” Hãy phân tích, để học sinh hiểu rằng hành vi của mình là hoàn toàn sai và khuyên lần sau không nên tái phạm. Sau đó, báo cáo sự việc với phụ huynh và cùng gia đình làm việc để giáo dục học sinh tốt hơn.
Các tình huống sư phạm Trung học
Tình huống 1: Trong giờ trả bài kiểm tra, một học sinh thắc mắc và cho rằng bạn đã chấm nhầm. Khi đó bạn sẽ xử lý thế nào?
Cách xử lý: Bạn yêu cầu học sinh xem lại bài tập về nhà, sau giờ học đến gặp riêng và thảo luận với học sinh xem có hài lòng với điểm nhận xét hay không.
Tình huống 2: Một lần bạn được phân công dạy vì đồng nghiệp của bạn bị ốm và phải nghỉ dạy. Sau bài giảng, bạn hỏi học sinh: “Các em đã hiểu chưa?” Học sinh nói: “Cô dạy hay lawms aj. Cô A dạy chúng em không hiểu gì cả. Hay cô dạy luôn lớp em đi ạ”. Bạn nên xử lý như thế nào?
Cách giải quyết: Trước hết, hãy mỉm cười, cảm ơn các em đã chú ý lắng nghe, dành tình cảm yêu mến cho mình. Sau đó, bạn nhẹ nhàng giải thích cho các em hiểu rằng mỗi giáo viên có một phương pháp dạy riêng nhưng đều có một mục tiêu chung là giúp các em hiểu chương trình và tiếp thu kiến thức. Đây là lý do tại sao các em không nên so sánh rồi khen người này và chê người kia
Xem thêm:
- Tình huống sư phạm của giáo viên chủ nhiệm lớp
- Một số tình huống nghiệp vụ sư phạm khó xử
- 150 tình huống nghiệp vụ sư phạm và gợi ý cách giải quyết
Hy vọng nội dung bài viết đã giúp học viên có thêm kinh nghiệm trau dồi kỹ năng giải quyết tình huống nghiệp vụ sư phạm. Từ đó hoàn thiện, nâng cao năng lực bản thân. Mọi thắc mắc về các kỹ năng sư phạm, chương trình bồi dưỡng cấp chứng chỉ sư phạm vui lòng liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ.
Xem thêm: Bài thu hoạch, đề cương và tiểu luận nghiệp vụ sư phạm PDF
