Trong nhiều tổ chức quốc gia, quân đội,… thuật ngữ “vệ binh” thường được nhắc đến như biểu tượng của kỷ luật, danh dự và tinh thần phục vụ. Để hiểu rõ vệ binh là gì, vệ binh có công việc gì và có những loại hình nào trong thực tế? Tham khảo nội dung của Liên Việt để có thêm thông tin nhé!
Vệ binh là gì?
Vệ binh là những người lính hoặc người được giao nhiệm vụ bảo vệ, canh gác, hoặc hộ tống một người, địa điểm, hoặc một sự kiện quan trọng. Họ có thể là một phần của lực lượng quân sự, lực lượng bán quân sự, hoặc thậm chí là các nhóm bảo vệ tư nhân.
Ngoài vai trò chiến đấu hoặc bảo vệ trực tiếp, nhiều lực lượng vệ binh còn đảm nhận các hoạt động mang tính nghi lễ, tượng trưng. Nhiệm vụ của lính vệ binh là gì? Có thể nói, vệ binh không đơn thuần là người “đứng gác” mà là đại diện cho uy tín, phẩm giá và hình ảnh của một quốc gia, quân đội hoặc tổ chức được họ phục vụ.
>> Xem thêm:
Nguồn gốc lịch sử của vệ binh
Lực lượng vệ binh Việt Nam có lịch sử phát triển gắn liền với quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước, đặc biệt từ thời phong kiến cho đến cách mạng hiện đại.
- Thời phong kiến: Tiền thân của vệ binh là lực lượng cấm quân tinh nhuệ, có nhiệm vụ bảo vệ vua, hoàng tộc và kinh thành. Đây là nền tảng cho vai trò của vệ binh hiện đại.
- Thời kỳ kháng chiến & Cách mạng: Lực lượng này chuyển đổi thành vệ binh cách mạng (hay cảnh vệ), với nhiệm vụ chính là bảo vệ các lãnh đạo cấp cao của Đảng, Chính phủ và các cơ quan trọng yếu.
- Từ sau 1975 đến nay: Vệ binh được chuyên nghiệp hóa và hiện đại hóa, thuộc cả Bộ Công an và Bộ Quốc phòng.
Vai trò và nhiệm vụ của vệ binh
Lực lượng vệ binh dù hoạt động trong quân đội, công an hay các cơ quan đặc biệt, đều đảm nhiệm những trọng trách liên quan đến an ninh – bảo vệ – nghi lễ – hình ảnh quốc gia. Họ không chỉ làm nhiệm vụ canh gác hay bảo vệ cá nhân quan trọng, mà còn góp phần duy trì kỷ cương xã hội, gìn giữ hình ảnh và thể hiện uy quyền của nhà nước trong các dịp chính trị trọng đại.
Nhiệm vụ cụ thể của vệ binh là gì? Dưới đây là ba lĩnh vực chính phản ánh rõ vai trò và nhiệm vụ cốt lõi của vệ binh:
-
Bảo vệ an ninh quốc phòng:
-
- Canh gác, bảo vệ các mục tiêu chiến lược và trọng yếu của quốc gia như Phủ Chủ tịch, trụ sở các bộ ngành.
- Là lực lượng nòng cốt ứng phó với các tình huống khẩn cấp (khủng bố, bạo loạn) để bảo vệ lãnh đạo và duy trì ổn định chính trị.
-
Duy trì trật tự xã hội:
-
- Ngăn chặn các hành vi gây rối, phá hoại tại các cơ quan quan trọng.
- Kiểm soát an ninh, điều phối trật tự trong các sự kiện lớn có sự tham gia của yếu nhân.
-
Thực hiện nghi lễ và sự kiện đặc biệt:
-
- Tham gia các nghi lễ trang trọng như duyệt binh, chào cờ, tiếp đón nguyên thủ quốc gia.
- Làm nhiệm vụ canh gác danh dự tại những địa điểm thiêng liêng như Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh.
- Thông qua tác phong chuyên nghiệp, vệ binh góp phần xây dựng hình ảnh uy nghiêm và là biểu tượng cho lòng tự hào dân tộc.
Các loại hình vệ binh phổ biến
Tùy theo chức năng, tổ chức và nền tảng lịch sử – chính trị của mỗi quốc gia, lực lượng vệ binh được phân chia thành nhiều loại hình khác nhau. Các dạng vệ binh là gì? Dưới đây là một số dạng vệ binh phổ biến, phản ánh rõ nét sự đa dạng trong cơ cấu và nhiệm vụ bảo vệ:
Vệ binh Quốc gia/Vệ binh Dân sự
Vệ binh Quốc gia là một lực lượng dự bị quân sự hoặc bán quân sự, có nhiệm vụ hỗ trợ quân đội chính quy trong các hoạt động quốc phòng, cứu trợ thiên tai và duy trì trật tự xã hội.
Lực lượng này phổ biến ở nhiều nước, điển hình là Hoa Kỳ, nơi họ có thể được chính quyền liên bang và tiểu bang điều động cho cả nhiệm vụ chiến đấu lẫn cứu trợ. Tại châu Âu, các lực lượng tương tự thường tập trung hơn vào an ninh nội địa.
Vệ binh Hoàng gia/Vệ binh Danh dự
Vệ binh Hoàng gia là lực lượng mang tính nghi lễ và biểu tượng, thường có ở các nước quân chủ (như Anh, Thái Lan, Nhật Bản). Nhiệm vụ chính của họ bao gồm:
- Canh gác cung điện và bảo vệ hoàng tộc.
- Thực hiện các nghi lễ trang trọng như duyệt binh, hộ tống, tiếp đón nguyên thủ.
Ví dụ tiêu biểu là Cận vệ Hoàng gia Anh với bộ đồng phục đỏ và mũ lông đen. Dù chủ yếu làm nhiệm vụ nghi thức, họ vẫn là những người lính được đào tạo quân sự và có khả năng xử lý tình huống khẩn cấp.
Vệ binh Cách mạng/Vệ binh Nhân dân
Vệ binh Cách mạng là loại hình vệ binh đặc thù của các quốc gia xã hội chủ nghĩa hoặc có nền tảng cách mạng (như Việt Nam, Iran, Triều Tiên). Lực lượng này thường có quyền lực lớn và vai trò quan trọng trong an ninh quốc gia.
Tại Việt Nam, vệ binh thuộc loại hình này, có nhiệm vụ chính là:
- Bảo vệ các yếu nhân và mục tiêu trọng yếu.
- Thực hiện các nghi lễ quốc gia.
Lực lượng này không phải quân đội chiến đấu mà là một lực lượng bảo vệ đặc trách có vai trò chính trị và nghi lễ cao, trực thuộc Bộ Công an (Cảnh vệ) và Bộ Quốc phòng.
Các loại hình vệ binh khác
Ngoài các nhóm chính nêu trên, còn có nhiều hình thức vệ binh được tổ chức tùy vào đặc điểm riêng của từng quốc gia hoặc sự kiện:
- Vệ binh danh dự quân đội: Thực hiện nghi lễ quốc gia, thường thấy trong lễ đón nguyên thủ tại sân bay, phủ tổng thống, đài tưởng niệm…
- Vệ binh nội bộ/bảo vệ cơ quan đặc biệt: Là lực lượng canh gác trong các bộ, ban, ngành trọng yếu.
- Vệ binh đặc nhiệm/vệ binh cơ động: Được huấn luyện kỹ thuật chiến đấu để sẵn sàng phản ứng nhanh với các nguy cơ an ninh như khủng bố, xâm nhập hoặc gây rối.
Sự khác biệt giữa Vệ binh, Quân đội và Cảnh sát
Mặc dù cả vệ binh và quân đội đều thuộc lực lượng vũ trang, song mục tiêu, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của hai lực lượng này có sự khác biệt rõ rệt. Cụ thể:
| Vệ binh | Quân đội | Cảnh sát | |
| Mục đích | Nhiệm vụ chính là bảo vệ an ninh nội bộ, canh gác các mục tiêu, yếu nhân quan trọng và thực hiện các nghi lễ. | Nhiệm vụ chính là chống ngoại xâm, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia. | Thực thi pháp luật, điều tra và xử lý tội phạm dân sự. |
| Tổ chức | Quy mô nhỏ gọn hơn, có thể thuộc Bộ Quốc phòng hoặc Bộ Công an. | Có quy mô lớn, gồm nhiều binh chủng (lục quân, hải quân, không quân) và trực thuộc Bộ Quốc phòng. | |
| Vai trò & Hoạt động | Thường xuyên xuất hiện trong đời sống hàng ngày qua các nhiệm vụ canh gác, kiểm soát an ninh, lễ tân. | Thường không tham gia vào các vấn đề dân sự trừ khi có lệnh đặc biệt. | Hoạt động rộng khắp trong xã hội, từ thành thị đến nông thôn. |
| Trang bị & Huấn luyện | Huấn luyện thiên về nghiệp vụ bảo vệ, nghi lễ và trang bị thường nhẹ hơn. | Được huấn luyện chuyên sâu về chiến đấu và trang bị vũ khí hạng nặng. |
>> Xem thêm: Tuyển sinh khóa học chứng chỉ lãnh đạo cấp phòng 2025
Vệ binh không chỉ là lực lượng mang tính nghi lễ hay biểu tượng mà còn là thành phần then chốt trong hệ thống bảo vệ an ninh nội bộ, đặc biệt tại các cơ quan đầu não, sự kiện trọng đại. Tùy vào chức năng và môi trường hoạt động, vệ binh có thể được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau. Hiểu đúng vệ binh là gì và đầy đủ vai trò, nhiệm vụ, phân loại vệ binh,… sẽ giúp chúng ta đánh giá đúng giá trị và tầm quan trọng của họ với mỗi quốc gia.
